Fatih Sultan Mehmed'in Fermani

Fatih Sultan Mehmed'in Fermani

Bosna Hersek’in her karisinda ecdadin izine rastlayabiliyorsunu z. Burasi bir Manastir bile olsa. Osmanli buyuklugunu her dilden, her irktan, her dilden insana gosterdigi gibi, Hiristiyanlara da gostermis ve onlar da bunu seve seve kabullenmis. Fonitsa Baskent Saraybosna’dan 50 km uzaklikta. Fatih Sultan Mehmed'in fermaninin saklandigi manastir bir dagin yamacinda yer aliyor.

Manastirda yer alan Fatih Sultan Mehmed’in Hiristiyanlara verdigi ferman gunumuze kadar muhafaza edilerek gelmis. Bu fermana ahitname diyor Bosnaklar. Bosna Hersek 1463 yilinda Fatih Sultan Mehmet Han tarafindan fethedilmisti. Sanli Padisah Bosna’yi fethettigi zaman Osmanli devlet politikasinin geregi olarak bolge halkina dini serbestlik tanimis, mal ve can guvenligi saglanmisti. Bu Insan Haklari Evrensel Beyannamesinden cok daha once dunyaya insan haklarinin anlatilmasiydi ve ornek olunmasiydi. Fatih Sultan Mehmed Latin papazlarina gonderdigi fermanda soyle der:

"Ben ki Sultân Mehmed Hanim. Cumle avâm ve havâssa ma‘lûm ola ki, isbu dârendegân-i fermân-i humâyûn Bosna ruhbânlarina mezîd-i inâyetim zuhûra gelip buyurdum ki, mezbûrlara ve kiliselerine kimse mâni‘ ve muzâhim olmayip ihtiyâtsiz memleketimde duralar. Ve kacup gidenler dahi emn u emânda olalar.

Gelup bizim hâssa memleketimizde havfsiz sâkin olup kiliselerine mutemekkin olalar. Ve yuce hazretimden ve vezîrlerimden ve kullarimdan ve reâyalarimdan ve cemî‘-i memleketim halkindan kimse mezbûrelere dahl ve ta‘arruz edip incitmeyeler, kendulere ve cânlarina ve mâllarina ve kiliselerine ve dahi yabandan hâssa memleketimize âdem gelirler ise yemîn-i mugallaza ederim ki yeri, gogu yaratan Perverdigâr hakkicun ve Mushaf hakkicun ve Ulu Peygamberimiz hakkicun ve yuz yirmi dort bin peygamberler hakkicun ve kusandigim kilic hakkicun bu yazilanlara hicbir ferd muhâlefet etmeye. Mâdâm ki bunlar benim emrime mutî ve munkâd olalar. Soyle bilesiz."

Bu ferman suretinde de goruldugu uzere, buralarda yasayan bolge halkina mal, can guvenligi verilmis, dini serbesti taninmis, onlarin genis bir hurriyet ortaminda hayatlarini surdurmeleri saglanmisti.

Bu ahitname Hiristiyanlarin buralarda yasayabilecegi anlamina geliyordu. Boylece Sultan, Katoliklerin kendi papazlariyla buralarda yasamasina, faaliyetlerini devam ettirmelerine ve kendi dinlerini muhafaza etmelerine izin veriyordu.

Ecdat insan haklari konusunda dunyaya ornek olmustu. 1463’ten 1878’e kadar 415 yil Bosna Osmanli topragi olarak Osmanli adaletinin guvencesinde ve huzur icinde yasamis. Kim olursa olsun, insana insanca muamele ecdadin cok onem verdigi konulardandi ve itinayla vazifelerini yerine getirmislerdi. O yuzdendir ki Avrupa’nin gobeginde ortaligi kan golune ceviren Bosna savasi sirasinda Manastir ahalisi ile Bosnaklar hic carpismaya bile girmemisti… Cunku onlara Ahitnameyi Fatih Sultan Mehmed vermis ve asla o gunu unutmamislardi. Osmanli Devleti’nden sonra bolgeyi isgal eden Avusturya-Macarista n Imparatorlugu ise burada sadece 40 yil hukum surebilmis.